In 2013 kreeg België 250 archiefdocumenten terug die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden ontvreemd door de Duitsers. Dit archief, dat op het einde van de oorlog ten gevolge van een bombardement meer dan een half jaar in het water lag, is nu gedeeltelijk geïnventariseerd. Het bevat onder meer dossiers over burgemeestersbenoemingen, plannen voor de bouw van overheidsgebouwen in het arrondissement Malmedy en bevolkingsstatistieken van het arrondissement Eupen in 1849.
Op 16 april 2013 werden tijdens een officiële plechtigheid in Noordrijn-Westfalen meer dan 250 administratieve documenten die tijdens WO II uit ons land waren ontvreemd aan België teruggegeven.
Het gaat om dossiers uit de Oostkantons die tijdens de Duitse inval in België door Duitse archivarissen werden meegenomen en werden overgebracht naar Düsseldorf. Aan het einde van de oorlog werden de dossiers per schip over het Mittellandkanal vervoerd om in veiligheid te worden gebracht. In de haven van Hannover werd de boot echter getroffen door een bom en tot zinken gebracht. De waardevolle archieflading werd pas na een half jaar geborgen en bevond zich in een erbarmelijke toestand. De akten waren “door en door nat”, gedeeltelijk beschimmeld, sommige volledig verbrand, andere gedeeltelijk verkoold; pagina’s waren aan elkaar gekleefd, gescheurd en beschadigd.
Aan het einde van WO II werd het meeste Belgisch archief aan ons land teruggegeven. De archiefdienst van Noordrijn-Westfalen werd belast met de identificatie van het archief dat in Duitsland was achtergebleven. De documenten werden volgens de regels van de kunst met moderne technieken gerestaureerd. De dossiers kregen de naam Extradenda Belgien.
Voor ongeveer 80 dossiers kon op basis van hun oorsprong worden bepaald dat ze deel uitmaken van het archief van het Landratsamt und Kreisverwaltung Eupen en het Landratsamt und Kreisverwaltung Malmedy. Tot nu toe werd verondersteld dat die dossiers tijdens de oorlog verloren waren gegaan. Het archief van het Landratsamt en de Kreisverwaltung van Malmedy bevat dossiers van de rechtsvoorganger van deze instellingen, namelijk de Kreisdirektion Malmedy (1813-1815). De dossiers gaan over diverse thema’s en bevoegdheden van het arrondissementsbestuur (Kreisverwaltung).
Het archief over Malmedy bevat een aantal interessante dossiers over de benoeming van de burgemeesters, evenals een reeks documenten van de onderwijsinspecteur van het arrondissement (Kreis) Malmedy. Andere dossiers gaan over de bouw van overheidsgebouwen en bevatten onder meer kostbare tekeningen en plattegronden, met name van het hooggerechtshof (Landgericht) (1816), de hospitaalkerk (1903) en het sanatorium (1835-1838) van St. Vith, naast plannen voor wegenaanleg en documenten over de kerken van Bellevaux (1823-1824) en Robertville (1837-1842).
Voor de Kreis Eupen bevat het archief een bevolkingsstatistiek van 1849 met vermelding van naam, beroep, burgerlijke stand en leeftijd. Helaas is de lijst slechts gedeeltelijk leesbaar omdat het document ernstige brandschade opliep.
De inleidingen van de (Duitstalige) inventarissen geven een historisch overzicht van de arrondissementsbesturen (Kreisverwaltung) en schetsen de omzwervingen die het archief heeft gemaakt alvorens het in 2013 aan België werd teruggegeven. De documenten vormen een belangrijke aanvulling op het reeds beschikbare archief van de arrondissementsbesturen en kunnen worden geraadpleegd in het Rijksarchief te Eupen.
De inventarissen
Je kan de inventarissen (gratis) downloaden door op de titels te klikken.
HERREBOUT Els, Inventar des Landratsamtes, der Kreisverwaltung und der Kreisdirektion des Kreises Malmedy. Extradenda, reeks Inventare Staatsarchiv in Eupen 6, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2016.
HERREBOUT Els, Inventar des Landratsamtes und der Kreisverwaltung des Kreises Eupen. Extradenda, reeks Inventare Staatsarchiv in Eupen 7, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2016.
Leestip
