In het kader van de alsmaar stijgende vergoedingen van onkosten aan gerechtelijke deskundigen werd vanaf 1920 een Commissie voor Gerechtskosten in Strafzaken opgericht. De archieven van deze Commissie, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, zijn nu ontsloten: uiterst interessant bronnenmateriaal voor wie bezig is met de geschiedenis van de gerechtelijke en politionele praktijk.
Gerechtskosten in historisch perspectief
Aan een gerechtelijk onderzoek zijn onkosten verbonden. Deze gerechtskosten worden gedragen door de betrokken partijen in een rechtsgeding. Gerechtskosten in het kader van strafzaken zijn in de loop van de 19de en 20ste eeuw voortdurend gestegen. De technologische vooruitgang in de geneeskunde, scheikunde en ingenieurswetenschappen maakte immers dat gerechtelijke instanties steeds vaker een beroep moesten doen op gedetailleerde wetenschappelijke analyses om de (on)schuld van beklaagden te staven.
Pas vanaf 1920 werd de vergoeding van onkosten aan gerechtelijke deskundigen beter gestructureerd, toen een Commissie voor Gerechtskosten in Strafzaken werd opgericht. In deze commissie zetelen magistraten en experten die als kamer van beroep fungeren tegen betwistingen inzake erelonen van gerechtelijke deskundigen.
Pistes voor onderzoek
Het archief van de Commissie voor Gerechtskosten in Strafzaken vormt in vele opzichten een interessante historische bron. In de eerste plaats kan je via deze documenten een blik werpen op het toegepaste wetenschappelijk onderzoek vanaf begin 20ste eeuw. Een aantal dossiers die werden geopend vóór de oprichting van de commissie bevatten gedetailleerde gegevens over de apparatuur en werking van chemische en antropologische laboratoria.
De archieven gevormd na de Eerste Wereldoorlog (voornamelijk notulen van vergaderingen en principedossiers) geven dan weer een gedetailleerd beeld van de evolutie binnen de opsporingstechnieken, het prijskaartje dat hieraan vasthing en het expertisenetwerk waarop de gerechtelijke instanties konden terugvallen. De geïnteresseerde onderzoeker kan dus ook de impact van dergelijke analyses op de rechtsgang nagaan en zodoende de geschiedenis van de gerechtelijke en politionele praktijk bestuderen.
De inventaris
De inventaris is te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of kan worden besteld via publicat@arch.be. U kan de inventaris ook gratis downloaden als pdf.
STRUBBE Filip, Inventaris van het archief van de Commissie voor gerechtskosten in strafzaken (1896-1994), Reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 589, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015.
Publicatie 5544, € 3,00 (+ eventuele verzendingskosten).
