Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

De controlediensten tijdens de bezetting, 1940-1944

Texte petit  Texte normal  Texte grand
24/07/2015 - Inventarisatie - Publicaties - Algemeen Rijksarchief

De personeelsdossiers van de controlediensten die tijdens de Tweede Wereldoorlog actief waren, zijn geïnventariseerd. De administratie richtte deze controlediensten op in het bezette België om d.m.v. fraudebestrijding het economische leven en de voedselbevoorrading te beschermen. De personeelsdossiers (1940-1951), samen ruim 70 strekkende meter archief, hangen een beeld op van de bezettingsadministratie en haar rekruteringspolitiek.

De Duitse invasie in mei 1940 vernietigde het normale economische leven. Om aan een hongersnood en tekorten aan levensnoodzakelijke producten te ontsnappen, werden productie en handel in toenemende mate gereglementeerd. Het resultaat was een groeiende zwarte markt. Om de sluipende ondermijning van de samenleving tegen te gaan, werd een legertje controleurs op pad gestuurd. Het begon allemaal klein en verspreid, maar dat duurde niet lang. Hun aantal groeide en het werden er vele duizenden. Concentratie drong zich op.

Het Hoofdbestuur der Controlediensten werd opgericht in augustus 1941. Er werd uitdrukkelijk bepaald dat het de bedoeling was te komen tot “eenheid in leiding en werking”. Het bestuur kreeg vorm als een aparte dienst binnen het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid. Daar functioneerde het onder de hoede van VNV-politicus Gerard Romsee, door de Duitse bezetter tot secretaris-generaal benoemd.

In de semi-planeconomie die werd geïnstalleerd om de bevolking zo goed mogelijk door de bezeting te loodsen, speelden de controlediensten een belangrijke rol. In deze administratie werden bovendien heel veel uit krijgsgevangenschap vrijgelaten beroepsmilitairen opgevangen en ingezet. Naargelang de tijd vorderde, probeerden ook de collaborerende partijen aanhangers in deze diensten te plaatsen. De controleurs behoorden daardoor over het algemeen tot de meest gehate en gevreesde dienaren van de Belgische overheid. Ze waren de schrik van allerlei fraudeurs en van mensen die actief waren op de zwarte markt.

Het bestuur werd na de bevrijding formeel afgeschaft, net zoals alle andere tijdens de bezetting opgerichte administraties. Maar ‘controleurs’ zouden nog jaren nodig zijn. Tot de economie moeizaam weer uit het dal kroop.

De inventaris

De inventaris is uitsluitend in elektronische vorm beschikbaar. Klik hier om de inventaris gratis te downloaden.

Luc VANDEWEYER, Inventaris van het archief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken : Bestuur der controlediensten tijdens de bezetting : Personeelsdossiers (1940-1951), Reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief  nr. 582, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015.
Publicatie 5479.

Leestips

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement