In 2014 publiceerde het Algemeen Rijksarchief een inventaris van 500 processen die voor de Grote Raad voor de Nederlanden te Mechelen werden gevoerd en verband hielden met Namen. Het geïnventariseerde archief heeft een volume van 21 strekkende meter en beslaat de periode 1577-1755.
De Grote Raad voor de Nederlanden was een hooggerechtshof dat een vooraanstaande rol speelde in het gerechtelijk apparaat van de vroege Nederlanden. De Raad had bijna 3 eeuwen, van 1504 tot 1795, zijn zetel in Mechelen. Medio 1580 verhuisde de Grote Raad naar Namen omdat de calvinisten Mechelen hadden ingenomen. De Raad bleef in Namen tot september 1585. Tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog zochten de leden van de Grote Raad opnieuw hun toevlucht tot Namen (1746-1747) om te ontkomen aan de troepen van Lodewijk XV. Vanuit Namen begaven ze zich naar de abdij van Echternach (Hertogdom Luxemburg, 1747), waar ze verbleven tot in 1749. Na de troonsbestijging van keizer Jozef II werden de activiteiten van de Grote Raad enkele maanden onderbroken. De Brabantse Omwenteling (december 1789) leidde tot een langdurige opschorting van de zittingen van de Raad.
De 500 geïnventariseerde dossiers hebben voornamelijk betrekking op plaatselijke privépersonen en (dames) en heren. Soms komen ook voorzitters, raadslieden en advocaten van de Raad van Namen of plaatselijke en regionale ambtenaren aan bod.
Voorbeeld van een proces uit 1719: hertog de Lannoy de Clervaux, bestuurder van de stad en de provincie Namen (de suppliant of indiener van het verzoek) tegen Godefroid Gabriel, burger, handelaar en brouwer te Namen (de rescribent of gedaagde), i.v.m. een betaling voor verwarming.
Ook steden en dorpen, evenals de Staten van Namen, komen voor in de dossiers. In de procesdossiers over edelen (jonkers, ridders, baronnen, hertogen en hertoginnen) figureren enkele ridders van het Gulden Vlies zoals Karel van Egmont, Claude Philippe Eugene de Merode, de prins van Robecq en Claude Lamoral de Ligne. Merkwaardig genoeg zijn er onder de betrokken partijen weinig geestelijken. De procureur-generaal van Namen tenslotte is slechts zelden betrokken bij de processen uit deze reeks.
De meeste betrokken partijen zijn afkomstig uit het graafschap Namen, maar een aantal komen ook uit Luik of Luxemburg. In dit laatste geval gaat het om processen die ofwel waren begonnen voor de Raad van Luxemburg maar die de Grote Raad naar zich toetrok, ofwel om processen die in eerste aanleg waren gevoerd voor de Raad van Luxemburg maar die in beroep werden behandeld voor de Raad van Namen ingevolge een verklaring van Maximiliaan Emanuel van Beieren (ten tijde van de Spaanse Successieoorlog).
De overgrote meerderheid van de dossiers handelt over geld (renten, erfenissen, schenkingen, bezit of vruchtgebruik van goederen, betaling van lonen, honoraria, leveringen, huur, herstellingen of andere schulden, enz.) en macht (jachtrecht, graasrecht, erfdienstbaarheden, houtkap, enz.).
Het archief van de Grote Raad voor de Nederlanden te Mechelen wordt bewaard in het Algemeen Rijksarchief en is vrij raadpleegbaar.
Inventaris
De publicatie bevat naast de inventaris van de processen ook een stand van het onderzoek over de geschiedenis, de bevoegdheden, het ambtsgebied, de organisatie en de werking van dit hoog gerechtshof. Alle vermelde partijen, plaatsen, gronden en heren zijn opgenomen in een index.
De (Franstalige) inventaris is te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of kan gratis worden gedownload in PDF.
LEYDER Dirk, Inventaire des archives du Grand Conseil des Pays-Bas à Malines : Dossiers de procès de Namur 1-500 (1577-1755), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 560, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2014.
Publicatie 5311, € 6,00 (+ eventuele verzendingskosten).
Leestips
- LEYDER Dirk, Inventaire des archives du Grand Conseil des Pays-Bas à Malines : Dossiers de procès de Luxembourg 1-500 (1589-1782), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015. Publicatie 5485, € 7,00 (+ eventuele verzendingskosten). Lees meer
- LEYDER Dirk, Inventaris van het archief van de Grote Raad voor de Nederlanden te Mechelen: Procesdossiers uit Vlaanderen - Ambachten (1509-1781), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 567, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2014. Publicatie 5335, € 5,00 (+ eventuele verzendingskosten).
- LEYDER Dirk, Inventaire des archives du Grand Conseil des Pays-Bas à Malines: Dossiers de procès de Flandre - Clergé 1545-1792, reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 514, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2012. Publicatie 5070, 6,00 € (+ eventuele verzendingskosten).
- LEYDER Dirk, Les archives du Grand Conseil des Pays-Bas à Malines (vers 1445-1797), reeks Gidsen nr. 73, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2010. Publicatie 4888, € 7,00 (+ eventuele verzendingskosten). Sinds 2014 ook verkrijgbaar als e-book! Lees meer
- GALESLOOT L., D'HOOP H.F., HOLLEMANS M. en LEJOUR E. (gepubliceerd door) PUT E., Grand Conseil de Malines. Procès des grandes familles (Séries A et B). Fiches de travail, reeks Toegangen in beperkte oplage Algemeen Rijksarchief nr. 319, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 1995. Publicatie 2257, € 9,00 (+ eventuele verzendingskosten).
