Eind 2014 verscheen de inventaris van het archief van het Secretariaat van koning Albert I voor de periode 1919-1924, toen Max-Léo Gérard secretaris van de koning was. In het archiefbestand zijn voornamelijk dossiers rond economische zaken en financiën terug te vinden, maar ook politieke kwesties uit de periode 1915-1918 komen aan bod.
Een beknopte bio van Max-Léo Gérard
Max-Léo Gérard (Luik, 1879 - Brussel, 1955), zoon van Léon Gérard (liberaal volksvertegenwoordiger en burgemeester van Luik), was mijningenieur van opleiding en begon zijn loopbaan als ingenieur-adviseur in het bankwezen. In 1917 werd hij directeur van de Dienst voor Financiële Vraagstukken bij het ministerie van Economische Zaken. Op 7 januari 1919 stelde koning Albert I Max-Léo Gérard tot zijn secretaris aan, een taak die hij tot 20 oktober 1924 vervulde.
Van 1924 tot 1926 vervolgde hij zijn loopbaan als politiek directeur van het dagblad L’indépendance belge en directeur-generaal van het Fonds tot Delging van de Staatsschuld. M.-L. Gérard speelde ook een rol in de liberale partij en werd als extra-parlementair twee keer minister van Financiën: in 1935-1936 in de eerste regering-Van Zeeland en in 1938 in de regering-Spaak. Na 1938 en tot aan zijn dood in 1955 was Max-Léo Gérard opnieuw actief in de bankwereld.
Het Secretariaat van de Koning
Koning Albert I had zowel vóór als tijdens de Eerste Wereldoorlog een particulier secretaris, maar de diensten van het Paleis kenden naast het Kabinet van de Koning tussen december 1909 en december 1918 geen Secretariaat van de Koning. De benoeming van Max-Léo Gérard bracht daar verandering in. In februari 1934 zou koning Leopold III in de persoon van Robert Capelle, opnieuw een Secretaris van de Koning benoemen.
De Secretaris van de Koning was, in de periode dat Max-Léo Gérard die functie bekleedde, bevoegd voor economie, financiën en buitenlandse handel. Daarnaast was hij voor vele andere aangelegenheden de voornaamste adviseur van het staatshoofd. Wanneer op 1 mei 1923 het “Secretariaat van de Bevelen van de Koning” (beter bekend als “Secrétariat des Commandements du Roi”) werd afgeschaft, kreeg het Secretariaat van de Koning er enkele bevoegdheden bij. Ook beheerde de Secretaris van de Koning die dossiers die ook door andere diensten van het Paleis konden worden geraadpleegd. Aanvragen of briefwisseling betreffende aangelegenheden die buiten zijn bevoegdheid vielen, werden door Max-Léo Gérard systematisch aan de andere departementen of diensten van het Paleis overgemaakt.
Toen Max-Léo Gérard in oktober 1924 zijn opdracht als Secretaris van de Koning beëindigde, werd geen opvolger aangesteld. Het Secretariaat van de Koning hield met ingang van 1 november 1924 op te bestaan. De bevoegdheden werden aan die van het Kabinet van de Koning toegevoegd.
Het archief van het Secretariaat van koning Albert I
Het archief is de neerslag van de werking van het Secretariaat van de Koning in de jaren 1919-1924 en heeft betrekking op de domeinen waarvoor de Secretaris van de Koning bevoegd was. Het gaat in hoofdzaak om economische zaken en financiën.
In februari 1919 vertrouwde de Koning aan zijn secretaris een aantal mappen toe rond politieke kwesties (regeringsverruiming, regeringsvorming) uit de periode 1915-1918. Ze werden door Max-Léo Gérard beschreven (nr. 409 van de inventaris) en als nummers 20/1-20/4 in het archief opgenomen (nrs. 410-413 van de inventaris).
In 1951 publiceerde Max-Léo Gérard onder de titel “Documents de travail du roi Albert” in La Revue générale belge een artikel waarin hij toelichting gaf bij het “Répertoire des dossiers”, de inventaris van het archief dat hij van januari 1919 tot oktober 1924 had gevormd. Deze publicatie geeft een goed beeld van de inhoud van het archief. Bij een groot aantal dossiers merkt Max-Léo Gérard expliciet op dat de Koning er erg veel belang aan hechtte. Ook vermeldt hij dat in een aantal dossiers de neerslag van initiatieven van de Koning te vinden is. Max-Léo Gérard onderstreept in zijn slotzin nadrukkelijk het belang van deze dossiers, “formées, en six années d’un long règne, pour le service quotidien d’un grand roi”.
De inventaris
De inventaris is een werkstuk van Gustaaf Janssens, sinds 1 december 2013 ere-archivaris van het Koninklijk Paleis en ere-afdelingshoofd bij het Algemeen Rijksarchief.
- JANSSENS Gustaaf, Inventaris van het archief van het Secretariaat van koning Albert I (Max-Léo Gérard) (1815-1918) 1919-1924 (1925-1928), Inventarissen Koninklijk Paleis nr. 12, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2014.
Publicatie 5425, € 8,00 (+ eventuele verzendingskosten).
De inventaris kan gratis worden gedownload in pdf-formaat via de webshop van het Rijksarchief. In papieren versie is hij te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief. Bestellen kan via publicat@arch.be.
