Goed nieuws voor de liefhebbers van kunst(-geschiedenis): in het Rijksarchief te Brussel werd een document ontdekt met daarop de handtekeningen van de schilders Pieter Paul Rubens en Pieter Breughel de Jonge!
In een akte uit 1627 getuigen Rubens en Breughel over de aanzienlijke som geld die Margriet Ykens schuldig was aan de schilder David Ryckaert. Samen met wijlen haar echtgenoot Osias Beert, schilder van stillevens, had Margriet Ykens dit bedrag geleend voor haar winkel.
Naast de namen van de schilders geeft de akte een opsomming van de meubels en schilderijen van het echtpaar die openbaar werden verkocht om de schuld in te lossen, mét de namen van de kopers.
De akte maakt deel uit van een van de vele duizenden dossiers van de Raad van Brabant, die worden bewaard in het Rijksarchief te Brussel, waar ze worden geïnventariseerd en door de lezers kunnen worden geraadpleegd.
Het archief van de Raad van Brabant: een goudmijn voor de studie van het dagelijkse leven
In het ancien régime was de Raad van Brabant een van de belangrijkste rechtbanken in de Nederlanden, met een ressort dat zich uitstrekte van Antwerpen tot Nijvel, over Brussel en Leuven. Hij werd opgeheven in 1795, nadat onze gewesten werden aangehecht bij de Franse Republiek.
De diverse reeksen ‘processen van de Raad van Brabant’ belopen maar liefst 2,5 strekkende km en zijn daarmee een van de meest omvangrijke bestanden bewaard in het Rijksarchief te Brussel.
Procesdossiers zijn fantastische bronnen. Ze werpen een gedetailleerd licht op individuen en groepen die verder weinig of geen sporen nalieten. Ze zijn van het grootste belang voor de studie van het dagelijkse leven en voor de sociale, economische en culturele geschiedenis van de 17de-18de eeuw. De meest diverse onderwerpen komen erin aan bod: schulden, aanslagen op de eer, beledigingen, zedenfeiten, zwangerschappen, verkoop van gronden, bosjes, hoeves, molens, boomgaarden, vee… Ze gunnen ons eveneens een blik op de structuur en werking van ambachten en op handelsbetrekkingen met het buitenland. Talrijke processen hebben te maken met de geschiedenis van het landschap (dijken…), de landbouw (gemene gronden) of de veeteelt. Ook de effecten van oorlog (inkwartiering, betalingen aan legers) lieten sporen na in de processen.
De dossiers werden onderbouwd met bewijsstukken, zoals kaarten en plattegronden van gebouwen (kerken, kastelen) die intussen soms verdwenen zijn. Maar ook stambomen zijn terug te vinden in dossiers die bijvoorbeeld over erfeniskwesties handelen – tot grote vreugde van genealogen op zoek naar hun voorouders.
De processen zijn onderverdeeld in verschillende reeksen, naargelang de procederende partijen: processen van particulieren (500m), processen van de adel (310 m), processen van steden en gemeentes (265 m), processen van de ambachten (52 m) enz.
Een groots inventarisatieproject
Al enige jaren loopt in het Rijksarchief te Brussel een grootschalig ontsluitingsproject van de verschillende reeksen processen van de Raad van Brabant. Vrijwilligers spelen daarbij een hoofdrol.
De inventarissen van diverse reeksen processen, onder meer van de ‘processen van particulieren’ aangespannen tussen 1529 en 1632, kunnen gratis worden gedownload via de website van het Rijksarchief. De inventarissen zijn ook te koop in de shop van het Algemeen Rijksarchief of kunnen besteld worden via publicat@arch.be:
- BEHETS Paul, (bewerking, inleiding en indices door) DECEULAER Harald, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant : Processen van de particulieren (tweede reeks) 1477-1632 (vnl. 1529-1632), Brussel, 2013, Publicatienummer 5207, 11,00 €.
-
DECEULAER Harald, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant : Processen van de gemeenten 1601-1700, Brussel, 2013, Publicatienummer 5210, 11,00 €.
-
TOPS Bert, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant : Processen van de adel 1511-1650, Brussel, 2013, Publicatienummer 5212, 10,00 €.
-
DUQUENNE Xavier, (bewerking, inleiding en indices door) DECEULAER Harald, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant : Processen van de Staten van Brabant 1605-1794, Brussel, 2013, Publicatienummer 5211, 3,50 €.
Honderden processen moeten echter nog worden ontsloten. Verrassingen zoals akten met de handtekeningen van Rubens en Breughel de Jonge zijn dus niet uitgesloten!