Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Een manuscript over de weerstand tijdens de Groote Oorlog

Texte petit  Texte normal  Texte grand
Van 09/08/2016 tot 15/08/2016Rijksarchief te Namen: Boulevard Cauchy 41, 5000 NamenOpeningsuren:

Open van dinsdag 9 augustus t/m vrijdag 12 augustus 2016, van 9u tot 16.30u,
en van zaterdag 13 augustus t/m maandag 15 augustus 2016 ( O.L.V. Hemelvaart), van 10u tot 17u.

Tarieven: Gratis toegangContact : archives.namur@arch.be - 081 65 41 98

Na de Duitse inval in België en de erop volgende geweldplegingen, bloedbaden en vernielingen, had de Belgische bevolking bij de overgang van oud naar nieuw in 1914/15 duidelijk alle moed verloren. De manoeuvre-oorlog was een stellingenoorlog geworden die naar het leek veel langer zou duren dan gedacht. In dit neerslachtige klimaat publiceerde kardinaal Désiré-Joseph Mercier op Kerstdag 1914 zijn herderlijke brief “Vaderlandsliefde en standvastige lijdzaamheid”. De brief moest vanaf 1 januari 1915 worden voorgelezen in alle kerken van het aartsbisdom Mechelen. Zowel in België als in het buitenland vond het schrijven veel weerklank, tot woede van de Duitse bezetter, die op alle mogelijke manieren de officiële of clandestiene verspreiding van de brief probeerde te voorkomen. Zo is het pas op 13 januari 1915 dat de zusters van de benedictinessenabdij van Maredret (vallei van de Molignée, tussen Namen en Dinant) kennis nemen van de inhoud van de herderlijke brief.

Een meesterwerk van de zusters van Maredret

Vanaf de stichting van Maredret in 1893 probeerde het atelier van de abdij de oude technieken te reconstrueren die werden gebruikt door middeleeuwse kopiisten en verluchters. De zusters deden er jaren over om beslagen te raken in vakken zoals het ontcijferen van oude geschriften, de voorbereiding van perkament en pigment, het aanbrengen van goudopdruk. De religieuze gemeenschap, die helemaal was afgezonderd van de buitenwereld, besefte in 1915 het enorme belang van de herderlijke brief en besloot om deze in schoonschrift te stellen en te verluchten. Het werk werd clandestien uitgevoerd van het begin van 1915 tot 15 augustus 1916. Die dag kon kardinaal Mercier, die op bezoek was in de abdij, een meesterwerk van 35 platen aanschouwen. Het is een werk in middeleeuwse stijl, een techniek die de zusters perfect beheersten. De typisch middeleeuwse miniaturen kregen wel een andere invulling en werden aangepast met een zeker gevoel voor humor, dat enigszins afstak tegen de dramatische gebeurtenissen van de Eerste Wereldoorlog. Dit manuscript van de herderlijke brief werd in 2015 geklasseerd als Trésor du patrimoine culturel de Wallonie.

De tentoonstelling

Naar aanleiding van de 100ste verjaardag van het manuscript dat de benedictinessen van Maredret clandestien maakten van de herderlijke brief Vaderlandsliefde en standvastige lijdzaamheid werd het document voor de allereerste keer tentoongesteld, en wel in het Rijksarchief te Namen.

Eveneens te zien op de expo:

  • Foto’s van de 35 platen van het manuscript, genomen door het KIK (Brussel) en op 40 x 56 cm vergroot door Photo Piron (Namen); 
  • Foto’s van het verluchtingsatelier van Maredret, gemaakt door Guy Focant, fotograaf van Patrimoine en Wallonie [Vedrin (Namen)];
  • Vijf vitrines met stukken over het manuscript, het atelier van Maredret en zijn producten, de Groote Oorlog zoals hij werd beleefd door de slotzusters van Maredret, en over kardinaal Désiré-Joseph Mercier. Voor het eerst werden ook archiefdocumenten van de abdij tentoongesteld voor het publiek.

De tentoonstelling was een organisatie van de gemeenschap van benedictinessen van Maredret, met steun van het Algemeen Rijksarchief, het Rijksarchief te Namen, het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, de Provincie Namen (in het kader van de herdenking van 100 jaar Eerste Wereldoorlog), het archeologisch genootschap van Namen (SAN) en het Musée provincial des Arts anciens du Namurois – Trésor d'Oignies (TreM.a) (Namen en).

De filmvoorstelling

Tijdens de tentoonstelling werd ook een film vertoond over de verluchtingstechnieken van Maredret: Un art très monastique, van de cineast Robert Devin en Dominique Vanwijnsberghe, onderzoeker bij het KIK.

De lezing

Dominique Vanwijnsberghe gaf in de abdij ook een lezing met als titel Sœurs d’armes. La Lettre pastorale du Cardinal Mercier enluminée.

Bekijk ook

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement