Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Opsporing en ontsluiting Oost-Vlaamse kerkarchieven

Texte petit  Texte normal  Texte grand

De katholieke geloofsgemeenschap in België vergrijst en neemt sterk af, evenals het aantal bedienaars. Parochiekerken verminderen hun diensten of sluiten volledig, pastorieën komen leeg te staan of krijgen een nieuwe bestemming. Intussen proberen bisdommen en gemeenten het parochiaal net te rationaliseren. Parochies fuseren of worden afgeschaft, één pastoor bedient meerdere parochiekerken. Het parochiaal landschap is in volle beweging - en het lokale kerkarchief beweegt doorgaans mee. In september 2016 werd in het Algemeen Rijksarchief een studiedag georganiseerd rond het beheren en waarderen van parochiearchieven, waarbij de snelle evolutie van het parochielandschap centraal stond.

In Oost-Vlaanderen hebben het Bisdom Gent en het Rijksarchief te Gent rond dit thema de handen in elkaar geslagen, met spectaculaire resultaten tot gevolg (klik hier voor eerdere berichtgevingen hierover). Geert Van Bockstaele, een vrijwilliger van het Bisdom Gent die een klein maar zeer enthousiast team rond zich heeft verzameld, doorkruist al verschillende jaren de provincie Oost-Vlaanderen, met als doel de kerkarchieven van alle 427 parochies in kaart te brengen en te inventariseren, indien dit laatste nog niet is gebeurd. Hij vergewist zich van de lokale situatie en bekijkt met de kerkfabriek en de bedienaar of het archief best ter plaatse wordt bewaard, of beter kan worden overgebracht naar het Rijksarchief.

Lokale parochieverantwoordelijken staan immers voor de zware taak om hun vaak uitgebreid en belangrijk roerend erfgoed, waarvan het archief wezenlijk deel uitmaakt, veilig te stellen voor de toekomst - een opdracht waarbij het Rijksarchief dankzij dit unieke vrijwilligersproject ondersteuning kan bieden. “Kerkarchief” bestaat, voor alle duidelijkheid, steeds uit twee delen: het archief van de kerkfabriek (publiekrechtelijk) en het pastoraal archief (privaatrechtelijk). Omwille van de grote verwevenheid tussen beiden, worden de twee delen steeds samen gehouden en desgewenst bij het Rijksarchief in bewaring gegeven. Kerkfabriek en parochies ondertekenen beiden een eigen contract van overbrenging en blijven eigenaar van de stukken. De voorbije jaren kozen gemiddeld 35 kerken per jaar voor deze laatste optie. De inventaris van de desbetreffende kerkarchieven verschijnt doorgaans binnen het jaar in de zoekrobot van het Rijksarchief. Alle inventarissen van Geert & co, ook van de archieven die ter plaatse blijven, worden overigens in samenwerking met het Rijksarchief uitgegeven bij het Oost-Vlaams Verbond van de Kringen voor Geschiedenis.

Leestips

  • Tentoonstelling - Oost-Vlaamse kerkarchieven: 3 broers, 427 parochies, 20 jaar later
  • SOMERS A., 450 jaar bisdom, 450 jaar zorg voor kerkarchieven. De gedeelde zorg voor de Oost-Vlaamse kerkarchieven door het Rijksarchief Oost-Vlaanderen en het bisdom Gent, in Handelingen der Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent, 2009, LXIII, 1, p. 87-99.
www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement